เทคโนโลยีการเกษตรสมัยใหม่ หรือ AgTech กำลังมีบทบาทสำคัญในการพลิกโฉมภาคการเกษตรไทย เทคโนโลยีเหล่านี้สามารถช่วยเพิ่มผลผลิต ลดต้นทุนการผลิต ยกระดับคุณภาพสินค้า และสร้างความยั่งยืนให้กับภาคการเกษตรไทย
จากการศึกษาของสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (NIA) พบว่า มี 6 เทรนด์ AgTech ที่จะเข้ามามีบทบาทสำคัญต่อภาคการเกษตรไทยในอนาคต ได้แก่
1. เกษตรดิจิทัล (Digital Agriculture)
เกษตรดิจิทัลเป็นการนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้ในการบริหารจัดการฟาร์มอย่างครบวงจร ตั้งแต่การวางแผนการผลิต การติดตามสภาพแปลงเกษตร ไปจนถึงการเก็บเกี่ยวและจำหน่ายผลผลิต เทคโนโลยีดิจิทัลที่เข้ามามีบทบาทในเกษตรดิจิทัล ได้แก่
- เซ็นเซอร์และอุปกรณ์ IoT ใช้ในการวัดและเก็บข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับแปลงเกษตร เช่น อุณหภูมิ ความชื้น ปริมาณน้ำ ปริมาณปุ๋ย ฯลฯ
- ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลและประมวลผลเพื่อการตัดสินใจด้านการเกษตร เช่น การเลือกช่วงเวลาที่เหมาะสมในการเพาะปลูก การให้ปุ๋ย การควบคุมศัตรูพืช ฯลฯ
- การเรียนรู้ของเครื่อง (Machine Learning) ใช้ในการเรียนรู้และปรับปรุงประสิทธิภาพของ AI
- อินเทอร์เน็ตแห่งสรรพสิ่ง (IoT) ใช้ในการเชื่อมโยงอุปกรณ์ต่าง ๆ ในแปลงเกษตรเข้าด้วยกัน เพื่อรวบรวมและแลกเปลี่ยนข้อมูล
2. เครื่องจักรกลเกษตร หุ่นยนต์ โดรนและระบบอัตโนมัติ (Agricultural Machinery, Robots, Drones and Automation)
เครื่องจักรกลเกษตร หุ่นยนต์ และโดรน เข้ามามีบทบาทสำคัญในการลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานในภาคการเกษตร เทคโนโลยีเหล่านี้สามารถทำงานแทนแรงงานคนได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การไถนา การพรวนดิน การกำจัดวัชพืช การฉีดพ่นยาฆ่าแมลง และการเก็บเกี่ยวผลผลิต
3. เทคโนโลยีชีวภาพทางการเกษตร (Agricultural Biotechnology)
เทคโนโลยีชีวภาพทางการเกษตรเป็นการใช้ความรู้ทางชีววิทยาเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์และกระบวนการทางการเกษตร เทคโนโลยีชีวภาพทางการเกษตรที่เข้ามามีบทบาทในภาคการเกษตร ได้แก่
- การปรับปรุงพันธุ์พืชและสัตว์ เพื่อสร้างพันธุ์พืชและสัตว์ที่ทนทานต่อโรคและแมลง และให้ผลผลิตสูง
- การผลิตสารชีวภัณฑ์ เช่น ปุ๋ยชีวภาพ ยาฆ่าแมลงชีวภาพ สารควบคุมศัตรูพืชชีวภาพ ฯลฯ
- การผลิตอาหารและเครื่องดื่มจากพืชและสัตว์
4. การจัดการฟาร์มรูปแบบใหม่ (New Farming Management)
การจัดการฟาร์มรูปแบบใหม่เป็นการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมมาใช้ในการบริหารจัดการฟาร์มอย่างมีประสิทธิภาพ เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่เข้ามามีบทบาทในการจัดการฟาร์มรูปแบบใหม่ ได้แก่
- การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analytics) ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลต่าง ๆ เพื่อใช้ในการตัดสินใจด้านการเกษตร
- ระบบการบริหารจัดการฟาร์มแบบครบวงจร (Farm Management System) ใช้ในการรวบรวมและประมวลผลข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับฟาร์ม
- เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT) ใช้ในการเชื่อมโยงข้อมูลต่าง ๆ ในฟาร์มเข้าด้วยกัน
5. การจัดการหลังการเก็บเกี่ยวและขนส่ง (Post-harvest and Transportation)
การจัดการหลังการเก็บเกี่ยวและขนส่งเป็นกระบวนการสำคัญที่ส่งผลต่อคุณภาพและมูลค่าของผลผลิตทางการเกษตร เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่เข้ามามีบทบาทในการจัดการหลังการเก็บเกี่ยวและขนส่ง ได้แก่
- การเก็บรักษาผลผลิตทางการเกษตรอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อลดการสูญเสียผลผลิต
- การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเพื่อเพิ่มมูลค่า
- การขนส่งผลผลิตทางการเกษตรอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
6. ความร่วมมือระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ (Multi-stakeholder Collaboration)
ความร่วมมือระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ ในภาคการเกษตรมีความสำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาภาคการเกษตรอย่างยั่งยืน ความร่วมมือระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ ได้แก่
- ความร่วมมือระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน และภาควิชาการ
- ความร่วมมือระหว่างเกษตรกร ผู้ประกอบการ และผู้บริโภค
- ความร่วมมือระหว่างประเทศ
ทั้งนี้ ภาครัฐและภาคเอกชนควรร่วมกันส่งเสริมและสนับสนุนการนำเทคโนโลยี AgTech มาใช้ในภาคการเกษตรไทย เพื่อให้ภาคการเกษตรไทยสามารถแข่งขันได้ในตลาดโลก และสร้างความมั่นคงทางอาหารให้กับประเทศ